Hevige regenval in Zuid-Limburg en in onze buurlanden resulteerde in de grootste beproeving voor de Maaswerken sinds hun oprichting. Belangrijke conclusie is dat in grote delen van Limburg de hoogwaterbescherming op orde is, waardoor de extreem hoge waterstand van de Maas op veel locaties is weerstaan zonder noemenswaardige wateroverlast.
Hierdoor bleven de Maasdorpen grotendeels bespaard. Wel werd pijnlijk duidelijk dat het heuvelland erg kwetsbaar is bij kortstondige hevige regenval en bijkomende overstromingen. Dorpen langs beken als de Geul en de Gulp werden totaal verrast door het snel afstromende en opstuwende water en het snel stijgende waterpeil.
Enorme schade
Anders dan in onze buurlanden zijn er gelukkig geen dodelijk slachtoffers gevallen. Calamiteitenplannen zijn in die zin voldoende effectief uitgevoerd. Wel zijn honderden gezinnen voor maanden ontheemd geraakt en is inkomensderving een feit voor getroffen lokale horeca en middenstand. De schade van honderden miljoenen euro’s is van materiële aard en voornamelijk beperkt tot het neerslaggebied.
Dergelijke materiële schade veroorzaakt door natuurrampen, zoals overstromingen van grote rivieren als de Maas (of zelfs van de zee), blijkt vanwege de potentiële omvang praktisch vrijwel niet te verzekeren. Tegen schade door overstromingen van kleinere rivieren en beken die het heuvelland doorkruisen kunnen particulieren en ondernemingen zich wel verzekeren.
Deze verzekeringen blijken echter onrendabel voor verzekeraars, omdat enerzijds laag risicobewustzijn en anderzijds een vooruitzicht op hogere premies voor weinig animo zorgt. Dus is de getroffen regio nu uitgeroepen tot rampgebied, waardoor het mogelijk is sommige schade aan gedupeerden te vergoeden via de Wet Tegemoetkoming van de Rijksoverheid. Wat hopelijk resulteert in snel uitgekeerde vergoedingen en wederopbouw.
Wakker geschud
Natuurlijk schudt zo’n ontwrichtende zondvloed de maatschappij wakker. De urgentie tot samenwerking tussen overheid en verzekeraars is nu toegenomen om gedupeerden korter na optreden van zo’n rampzalig scenario effectiever te kunnen ondersteunen met de nodige financiële steun. Een roep om extra maatregelen, om herhaling op zulke overstromingen en de nadelige gevolgen ervan in de toekomst te voorkomen, ligt voor de hand. Daartoe is Waterschap Limburg nu in principe aan zet om met een plan van aanpak te komen voor aanvullende preventieve maatregelen. Het is vervelend duidelijk geworden dat waterstromen van beekjes die door bebouwing stromen bij kortdurende extreme neerslag lastig in bedwang te houden zijn. In heuvelachtige gebieden stroomt het water naar in het dal gelegen dorpen, waar het geen uitwijkruimte heeft.
Risicobewuster klaar voor morgen.
Beleid voeren is vooruitkijken! Besluitvorming over het nemen van effect- dan wel kans reducerende maatregelen ligt in deze situaties van uitzonderlijke weersomstandigheden bij meer dan één instantie. Risicobepaling door het combineren van ‘de kans van optreden van het maatgevende scenario’ gecombineerd met ‘de ernst van de consequenties’ lijkt hierbij mogelijk ontoereikend. Delta Pi meent dat een aanpassing van dit traditionele risicodenkkader kan helpen door hierbij andere parameters te beschouwen, zoals bijvoorbeeld kosten van maatregelen, wie deze betaalt, de rol van verwachte klimaatverandering. Maar ook een vooringenomenheid op het type gebeurtenis. Immer heeft het scenario ‘ramp door langdurig aanhoudende regen’ in het verleden geleid tot realisatie van de Maaswerken. En nu dient de risicoafweging te worden gemaakt over het nemen van preventieve maatregelen in het scenario ‘lokale ramp door kortstondige hevige neerslag’.
Daarin zien wij nu een startpunt voor de vormgeving van een vernieuwd risicodenkkader. Waarmee in de toekomst de nadelige consequenties van dergelijke natuurrampen kunnen worden ingeperkt.
Samen klaar voor morgen!
